خطر قیامت جدّى است!

---

آیات و سوره های بسیاری در قرآن کریم پیرامون قیامت و احوالات آن ، سخن گفته شده است .

سوره لقمان یکی دیگر از سوره هایی است که پیرامون حالاتی از قبیل احساس قربت ، در ماندگی  ، تنهایی و ...که برای آدمی در قیامت پدیدار می شود ،  بحث و گفتگو می کند .

---

* فضیلت سوره لقمان‏

روایات متعددى در فضیلت این سوره از پیامبر گرامى اسلام (ص) و بعضى از ائمه (ع) نقل شده است، از جمله: در حدیثى از پیامبر (ص) مى‏خوانیم :

« من قرء سورة لقمان، کان لقمان له رفیقا یوم القیامة، و اعطى من الحسنات عشرا بعدد من عمل بالمعروف و عمل بالمنکر ؛ کسى که سوره لقمان را بخواند ، لقمان در قیامت رفیق و دوست او است ، و به عدد کسانى که کار نیک یا بد انجام داده‏اند (به حکم امر به معروف و نهى از منکر در برابر آنها) ده حسنه به او داده مى‏شود . »(مجمع البیان ، ج 8 ،ص 312)

و در حدیث دیگرى از امام باقر (ع) مى‏خوانیم :

« من قرء سورة لقمان فى لیلة و کل اللَّه به فى لیلته ثلاثین ملکا یحفظونه من ابلیس و جنوده حتى یصبح، فاذا قرأها بالنهار لم یزالوا یحفظونه من ابلیس و جنوده حتى یمسى ؛ کسى که سوره لقمان را در شب بخواند ، خدا سى فرشته را مأمور حفظ او تا به صبح در برابر شیطان و لشکر شیطان مى‏کند ، و اگر در روز بخواند این سى فرشته او را تا به غروب از ابلیس و لشکرش محافظت مى‏نمایند .» (نور الثقلین  ، ج 4 ، ص 193)

تلاوت مقدمه ای برای اندیشیدن!

بارها گفته‏ایم و باز هم مى‏گوئیم که این همه فضیلت و ثواب و افتخار براى خواندن یک سوره قرآن به خاطر آنست که تلاوت مقدمه‏اى است براى اندیشه و فکر و آن نیز مقدمه‏اى است براى عمل و تنها با لقلقه لسان نباید این همه فضیلت را انتظار داشت .

* روزى که حتّى پدر و فرزند به داد یکدیگر نمى‏رسند!!

 «یا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمْ وَ اخْشَوْا یَوْماً لا یَجْزِی والِدٌ عَنْ وَلَدِهِ وَ لا مَوْلُودٌ هُوَ جازٍ عَنْ والِدِهِ شَیْئاً إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلا تَغُرَّنَّکُمُ الْحَیاةُ الدُّنْیا وَ لا یَغُرَّنَّکُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ  ؛ اى مردم! از پروردگارتان پروا کنید و بترسید از روزى که هیچ پدرى مسئولیّت (اعمال) فرزندش را نمى‏پذیرد و هیچ فرزندى به جاى پدرش قبول مسئولیّت نمى‏کند ، قطعاً وعده‏ى خداوند حقّ است ، پس زندگى دنیا شما را نفریبد و (شیطانِ) فریبکار، شما را نسبت به خدا فریب ندهد . » (لقمان 33)

در حدیث از امام باقر (ع) مى‏خوانیم :« کسى که سوره لقمان را در شب بخواند ، خدا سى فرشته را مأمور حفظ او تا به صبح در برابر شیطان و لشکر شیطان مى‏کند، و اگر در روز بخواند این سى فرشته او را تا به غروب از ابلیس و لشکرش محافظت مى‏نمایند»

نکات آیه:

  

1ـ همه باید از خدا پروا داشته باشیم و از انواع انحرافات عقیدتى، اخلاقى و عملى بپرهیزیم : « یا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمْ »

2ـ بهترین زاد و توشه براى روزى که حتّى پدر و فرزند به داد یکدیگر نمى‏رسند ، تقواست : « اتَّقُوا رَبَّکُمْ وَ اخْشَوْا یَوْماً لا یَجْزِی والِدٌ» ...

3ـ خطر قیامت جدّى است ، لذا هشدارهاى پى در پى لازم است : (دو بار امر و دو بار نهى در آیه آمده است : « اتَّقُوا ... اخْشَوْا ... فَلا تَغُرَّنَّکُمُ ... لا یَغُرَّنَّکُمْ»)

4ـ روز قیامت ، روز بزرگى است : (کلمه‏ى «یَوْماً»، نکره و با تنوین آمده، نشانه‏ى عظمت و بزرگى است.) «اخْشَوْا یَوْماً»

5ـ در قیامت ، هر کس گرفتار عمل خویش است و عهده‏دار کار دیگرى نیست : «لا یَجْزِی ... شَیْئاً»

6ـ آنچه انسان را از قیامت غافل مى‏کند ، دنیا و شیطان فریبنده است : «فَلا تَغُرَّنَّکُمُ الْحَیاةُ الدُّنْیا وَ لا یَغُرَّنَّکُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ»

 7ـ حَسَب و نَسَب، در قیامت کارایى ندارد : «لا یَجْزِی والِدٌ ... وَ لا مَوْلُودٌ » (وقتى پدر و فرزند به فریاد یکدیگر نمى‏رسند ، حساب دیگران روشن است)

8ـ ترس از قیامت ، مانع فریفتگى انسان به زندگى دنیا است : « اخْشَوْا یَوْماً ... وَ لا یَغُرَّنَّکُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ »

9ـ شیطان در بعضى اوقات ، حتّى در مقدّس‏ترین امور براى فریب افراد استفاده مى‏کند. «وَ لا یَغُرَّنَّکُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ»

قیامت، روز تنهایى‏

خداوند ، حکیم است و خداىِ حکیم ، ساخته‏ى خود را نابود نمى‏کند.

دنیا ، خانه‏اى است که مهندسش آن را خراب مى‏کند تا، بناى بهترى بسازد. بنا بر روایات مرگ ، تغییر لباس ، تغییر منزل و مقدّمه‏اى براى تکامل و زندگى ابدى است.

به علاوه عدالتِ خداوند ، وجود قیامت را براى انسان ضرورى مى‏کند، زیرا ما خوبان و بدانى را مى‏بینیم که در دنیا به پاداش و کیفر نمى‏رسند ، بنا بر این خداوند عادل باید سراى دیگرى را براى آن پاداش و کیفر آنها قرار دهد .

گرچه گاه و بیگاه کیفر و پاداشهایى در دنیا مشاهده مى‏شود ، ولى جایگاه بسیارى از اعمال تنها قیامت است ، زیرا در بعضى موارد امکان آن در دنیا وجود ندارد ؛. مثلًا کسى که در راه خدا شهید شده ، در دنیا حضور ندارد تا پاداش بگیرد و یا کسى که افراد زیادى را کشته ، در دنیا امکان تحمّل بیش از یک کیفر را ندارد .

علاوه بر آنکه رنج و کیفر خلافکار در دنیا به تمام بستگان بى‏تقصیرش نیز سرایت مى‏کند ، پس باید پاداش و کیفر در جایى باشد که به دیگران سرایت نکند .

جمع شدن ذرّات پخش شده‏ى مردگان نیز کار محالى نیست . همان گونه که ذرّات چربىِ پخش شده در مَشکِ دوغ ، در اثر تکانِ مَشک، یک جا جمع مى‏شود ، خداوند نیز با تکان شدید زمین، اجزاى همه‏ى مردگان را یک جا جمع مى‏کند : «إِذا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزالَها وَ أَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقالَها»(زلزال، 1 2)

 اى مردم! از پروردگارتان پروا کنید و بترسید از روزى که هیچ پدرى مسئولیّت (اعمال) فرزندش را نمى‏پذیرد و هیچ فرزندى به جاى پدرش قبول مسئولیّت نمى‏کند ، قطعاً وعده‏ى خداوند حقّ است ، پس زندگى دنیا شما را نفریبد و (شیطانِ) فریبکار، شما را نسبت به خدا فریب ندهد

بگذریم که خود ما نیز از یک تک سلول آفریده شده‏ایم که این سلول نیز از ذرّات خاکى است که تبدیل به گندم ، برنج ، سبزى و ... شده و به صورت غذاى والدین و سپس نطفه و سرانجام به شکل انسانى کامل در آمده است .

آنچه در این آیه مورد توجّه قرار گرفته ، صحنه دلخراشى است که پدر نمى‏تواند کارى براى فرزند خود انجام دهد . در موارد دیگر قرآن، صحنه‏هایى مطرح شده که اگر آن آیات را یک جا بنگریم ؛ غربت، ذلّت و وحشت انسان را درک خواهیم کرد ؛

در آن روز، نه مال به فریاد انسان مى‏رسد و نه فرزند : «یَوْمَ لا یَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ» (شعراء، 88)

در آن روز، دوستان گرم و صمیمى از حال یکدیگر نمى‏پرسند : «وَ لا یَسْئَلُ حَمِیمٌ حَمِیماً» (معارج، 10)

در آن روز، پشیمانى و عذرخواهى سودى ندارد : «وَ لا یُؤْذَنُ لَهُمْ فَیَعْتَذِرُونَ» (مرسلات، 36)

در آن روز، نسبت‏ها و آشنایى‏ها سودى ندارند : « فَلا أَنْسابَ بَیْنَهُمْ یَوْمَئِذٍ» (مؤمنون، 101)

در آن روز ، وسیله‏ها و سبب‏ها از کار مى‏افتد : «تَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبابُ» (بقره، 166)

به هر حال، روز قیامت ،روز غربت و تنهایى انسان است‏ . 

نتیجه گیری :

با توجه به آیات قرآن کریم ، تا وقتی که راه نفس کشیدنی برایمان باقی مانده و توانی در بدن داریم، به فکر آخرت و روزی که از دست هیچ کس جز اعمالمان کاری بر نمی آید ، باشیم و مواظب باشیم که تا دیر نشده ، اسباب زندگی جاودانه مان در قیامت را به بهترین شکل فراهم آوریم .  

آمنه اسفندیاری

بخش قرآن تبیان

---

منابع:

1-  تفسیر نور ، ج 9

2- تفسیر نمونه ، ج 17

3- مجمع البیان ، ج 8 ، ص 312

4- نور الثقلین ، ج 4 ، ص 193