کلمه
«عزم « به طورى که راغب گفته عبارت است از تصمیم قلبى بر گذراندن و فیصله
دادن به کارى ، و اگر صبر را که همان حبس نفس از انجام امرى است ، از عزم
دانسته ، از این جهت است که عقد قلبى مادام که سست نشده ، و این گره دل باز
نگشته ، انسان بر آن امرى که بر انجامش تصمیم گرفته ، و در دل گره زده
است ، پا بر جا و بر تصمیم خود باقى است ، پس کسى که بر امرى صبر مى کند،
حتما در عقد قلبى اش و محافظت بر آن جدیت دارد، و نمى خواهد که از آن
صرفنظر کند، و این خود از قدرت و شهامت نفس است و اینکه بعضى گفته اند:
«معنایش این است که این از عزیمت خدا، و ایجاب او در امور است ، صحیح نیست
، و از لفظ آیه دور است . و همچنین گفتار بعضى دیگر که گفته اند که عزم در
لغت «هذیل « عبارت است از جزم توضیح سفارشات دیگر لقمان به فرزند: «و لا تصعر خدک للناس ...«
وَ لا تُصعِّرْ خَدَّک لِلنَّاسِ وَ لا تَمْشِ فى الاَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لا یحِب کلَّ مخْتَالٍ فَخُورٍ
راغب گفته کلمه «صعر« به معناى کج بودن گردن ، و کلمه «تصعیر« به معناى
گرداندن گردن از نظرها از روى تکبر است ، همچنان که خداى تعالى فرمود: «و
لا تصعر خدک للناس «، و نیز گفته : کلمه «مرح « به معناى شدت خوشحالى ، و
زیاده روى در آن است و بنا به گفته وى معنا چنین مى شود که : روى خود
از در تکبر از مردم بر مگردان ، و نیز در زمین چون آنان که بسیار خوشحالند
راه مرو، که خدا دوست نمى دارد کسانى را که دستخوش خیلاء و کبرند، و اگر
کبر را خیلاء خوانده اند، بدین جهت است که آدم متکبر خود را بزرگ خیال مى
کند، و چون فضیلت براى خود خیال مى کند، زیاد فخر مى فروشد. بعضى دیگر در
معناى آیه گفته اند: معناى «لا تصعر خدک للناس « این است که در وقت حاجت ،
گردن خود را از در تذلل و احساس خوارى براى مردم کج مکن ، و در مقابل
هنگام بى نیازى هم غرور و خیلاء تو را نگیرد لیکن این معنا با ذیل آیه نمى
سازد، چون در ذیل آیه مى فرماید خدا متکبران را دوست نمى دارد