و
اما «لهو الحدیث»، مفهوم وسیع و گسترده اى دارد که هر گونه سخنان یا
آهنگهاى سرگرم کننده و غفلت زا را که انسان را به بیهودگى یا گمراهى مى
کشاند در بر مى گیرد، خواه از قبیل «غنا» و الحان و آهنگهاى شهوت انگیز و
هوس آلود باشد، و خواه سخنانى که نه از طریق آهنگ ، بلکه از طریق محتوى
انسان را به بیهودگى و فساد، سوق مى دهد.
و یا از هر دو طریق ، چنانکه در تصنیفها و اشعار عاشقانه خوانندگان معمولى است که هم محتوایش گمراه کننده است و هم آهنگش !
و یا مانند داستانهاى خرافى و اساطیر که سبب انحراف مردم از «صراط مستقیم» الهى مى گردد.
و یا سخنان سخریه آمیزى که به منظور محو حق و تضعیف پایه هاى ایمان مطرح
مى شود، همانند چیزى که از ابوجهل و یارانش نقل مى کنند که رو به قریش مى
کرد و مى گفت : «مى خواهید شما را از «زقوم» که «محمد» ما را به آن تهدید
مى کند اطعام کنم ؟! سپس مى فرستاد و «کره و خرما» حاضر مى کردند و مى گفت :
این همان «زقوم» است ! ... و به این ترتیب آیات الهى را بباد استهزاء مى
گرفت .
به هر حال «لهو الحدیث» معناى گسترده اى دارد که همه اینها و
مانند آن را فرا مى گیرد، و اگر در روایات اسلامى و سخنان مفسرین روى یکى
از اینها انگشت گذارده شده است هرگز دلیل بر انحصار و محدودیت مفهوم آیه
نیست .
در احادیثى که از طرق اهلبیت (علیهم السلام ) به ما رسیده تعبیرهائى دیده مى شود که بیانگر همین وسعت مفهوم این کلمه است :
از جمله در حدیثى از امام صادق (علیه السلام ) مى خوانیم : الغناء مجلس لا
ینظر الله الى اهله ، و هو مما قال الله عز و جل «و من الناس من یشترى لهو
الحدیث لیضل عن سبیل الله»: «مجلس غنا و خوانندگى لهو و باطل ، مجلسى