اشاره به علت اینکه شرک به خدا ظلم عظیم است
عظمت هر عملى به عظمت اثر آن است ، و عظمت معصیت به عظمت کسى است که
نافرمانى اش مى شود، چون که مواخذه عظیم نیز عظیم است ، بنابراین بزرگترین
گناهان و نافرمانى ها نافرمانى خدا است ، چون عظمت کبریایى همه از او است ،
و فوق هر عظمت و کبریایى است ، چون خدایى است بى شریک ، و بزرگترین
نافرمانیهاى او این است که برایش شریک قائل شوى «ان الشرک لظلم عظیم « -
در این جمله عظمت شرک را مقید به قیدى با مقایسه با سایر گناهان نکرد، تا
بفهماند که عظمت ظلم شرک آن قدر است که با هیچ گناه دیگرى قابل قیاس نیست
تشکر از پدر و مادر شکر خدا است
این آیه ، جمله معترضه اى است که در وسط کلمات لقمان قرار گرفته ، و از
کلمات او نیست ، و اگر در اینجا واقع شده ، براى این است که دلالت کند بر
وجوب شکر والدین ، مانند شکر خدا، بلکه شکر والدین ، شکر خدا است ، چون
منتهى به سفارش و امر خداى تعالى است ، پس شکر پدر و مادر عبادت خدا و شکر
اوست «حملته امه وهنا على وهن و فصاله فى عامین « - در این جمله پاره
اى از مشقات و اذیت ها که مادر در حمل فرزند، و تربیت او تحمل مى کند، ذکر
شده تا شنونده را به شکر پدر و مادر و بخصوص مادر وا بدارد کلمه «وهن «
به معناى ضعف است ، و در آیه شریفه حال و به معناى صاحب وهن است ، ممکن هم
هست مفعول مطلق باشد، و تقدیر کلام «تهن وهنا على وهن « بوده باشد. و کلمه
«فصال «، به معناى از شیر جدا شدن ، و شیر ندادن به بچه است ، و معناى
اینکه فرمود: «از شیر گرفتنش در دو سال است «، یعنى بعد از تحقق دو سال ،
آن نیز محقق مى شود، و در نتیجه مدت شیر دادن دو سال مى شود، و چون با آیه
«و حمله و فصاله ثلاثون شهرا - حملش و از شیر گرفتنش سى ماه است « ضمیمه
شود، این نکته به دست مى آید که کمترین مدت حاملگى زن شش ماه است ، که در
بحث روایتى آینده ، باز به این نکته اشاره خواهد شد ان شاء الله